یک تصویر می‌تواند گاه چنان قدرتمند و سرشار از معنا و دلالت‌های ضمنی باشد که به نمادی در حافظه جمعی تبدیل شود. در میان انبوه تصاویر دلخراش منتشر شده از جنگ غزه، ویدئوی آخرین لحظات زندگی یحیی سنوار، رهبر شهید جنبش حماس، چنین سرنوشتی یافته است. تصویری که مردی تنها را در یک مخروبه نشان می‌دهد که با آرامشی شگفت‌انگیز روی مبلی نشسته و چوبی را به سوی پهپادی در آسمان پرتاب می‌کند. انتشار بسیار گسترده این تصویر که این روزها به الگویی برای بازآفرینی توسط کودکان و نوجوانان فلسطینی هم تبدیل شده، از منظر مطالعات رسانه و نشانه‌شناسی، پدیده‌ای قابل تحلیل است.
ادامه مطلب ...حکمرانی فضای مجازی مفهومی است که در ایران معمولا برای توجیه یا مشروعیت‌بخشی به بگیر و ببندها در اینترنت از آن استفاده می‌شود. سیاستگذاران عمدتا وقتی از حکمرانی اینترنت سخن می‌گویند، منظورشان تسری کامل اختیارات حکمرانی، به این فضاست، بدون اینکه نگاه واقع‌بینانه‌ای درباره امکان فنی چنین چیزی داشته باشند. برخی دیگر هم، اگرچه این را صریحاً به زبان نمی‌آورند، اما منظورشان از حکمرانی، کنترل کامل اینترنت است که حتی با ملی شدن صد درصدی آن هم دست‌یافتنی نیست. برخی هم، هر جا سخن از مظاهر مردم‌سالارانه اینترنت مثل آزادی بیان، امکان کنشگری اعتراضی یا آزادی دسترسی به اطلاعات به میان می‌آید، برای مشروط کردن این مظاهر، به مفهوم حکمرانی اینترنت تمسک می‌جویند و ناخواسته آن را در برابر آزادی صورتبندی می‌کنند. دیگرانی هم هستند که البته حکمرانی اینترنت را صرفاً به قانون‌گذاری برای فضای مجازی تقلیل می‌دهند و خواسته یا ناخواسته وجوه مهمی این مفهوم بسیط را نادیده می‌گیرند.
البته نه در ایران که در جهان نیز امروزه مفهوم حکمرانی فضای مجازی، به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در عرصه سیاستگذاری عمومی تبدیل شده است. اگرچه تجربیات نسبتا موفقی وجود دارد اما در هیچ کجای دنیا، هنوز سیاست‌هایی که در عین حفاظت از کارکردهای دموکراتیک اینترنت، بتواند «کاملا» جلوی کژکارکردهای آن از قبیل دستکاری افکار عمومی یا انتشار اخبار جعلی را بگیرد، تجربه نشده است. در عین حال سیاستگذاری و تدوین قانون برای مدیریت فضای مجازی، در همه کشورها محل کشاکش نیروهای متعارض و بعضا متضاد است. در کشور ما علاوه بر این مواجهه مستمر میان کنشگران با خاستگاه‌ها و انگیزه‌های متفاوت، شاهد برخی سوءتفاهمات فراگیر درباره مفهوم حکمرانی فضای مجازی هم هستیم. برای رفع کژتابی بوجود آمده حول این مفهوم، در این یادداشت تلاش می‌کنم، بر خلاف روال مرسوم، زاویه ورود سلبی برای تبیین این مفهوم استفاده کنم، یعنی نه درباره چیستی حکمرانی اینترنت، بلکه در باره آنچه حکمرانی اینترنت نیست، سخن بگویم.
در حکمرانی فضای مجازی به رویکردی جامع، انعطاف‌پذیر و مشارکتی نیازمندیم
شفقنا رسانه- در روزهای اخیر، رئیس جمهور از ضرورت تدوین یک قانون مدون برای حکمرانی فضای مجازی خبر داد و اشاره کرد که بناست وزیر ارتباطات با شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی در این باره به بحث و گفتگو بپردازند تا بر اساس داده ها بستر برای راحتی مردم در مسائل فرهنگی، تجارت و علمی فراهم شود. شفقنا رسانه سعی کرد در گفتگویی به چالش های پیش روی حکمرانی فضای مجازی و پیشنهاد کارشناسان برای حکمرانی درست این فضا بپردازد.
گفتگوی شفقنا رسانه با عباس رضایی ثمرین، پژوهشگر فضای مجازی را بخوانید:
ادامه مطلب ...ترور رهبر جنبش حماس در تهران یک بار دیگر موضوع ظرفیت روایت‌سازی رسانه‌های ایرانی و توان ایستادگی آنها در برابر روایت‌های بدیل و انگاره‌سازی‌های خارجی را به صدر توجه افکار عمومی آورده است. در روزهایی که اطلاعات با سرعتی سرسام‌آور در حال گردش است، نقش رسانه‌ها صرفا در انتشار خبر خلاصه نمی‌شود و کنشگران جهانی از آنها برای شکل‌دهی به روایت‌های مشترک و ایجاد وفاق استفاده می‌کنند. در ادبیات علم ارتباطات، قدرت «چارچوب‌بندی» یکی از ابزارهای اصلی رسانه‌ها برای روایت‌سازی به شمار می‌آید.
ادامه مطلب ...